پالایشگاه شازند اراک
پالايشگاه امام خميني (ره) شازند در يک سال گذشته بيش از ?? حادثه را پشت سر گذاشت که علاوه بر مشکلات زيست محيطي براي منطقه، هزينه‌هاي زيادي را نيز به اين شرکت پالايشي تحميل کرد.
شرکت پالايش نفت امام خميني (ره) شازند اراک با ظرفيت 150 هزار بشکه در روز در سال 1373 به بهره‌برداري رسيد و کمي بعد ظرفيت آن به 170 هزار بشکه در روز رسيد.
طرح افزايش ظرفيت و ارتقاء کيفيت فرآورده‌هاي توليد آن از سال 1385 به ارزش شش ميليارد يورو و با هدف افزايش ظرفيت تا 270 هزار بشکه در روز آغاز شد.
اين طرح در بهمن ماه 1391 با راه اندازي واحد بسيار پيچيده بنزين سازي RFCC و واحدهاي پايين دستي آن تکميل و امکان توليد روزانه 16 ميليون ليتر بنزين يورو4 فراهم شد
اما اين واحد پالايشي در يک سال گذشته دچار حوادثي شد که در اين گزارش به برخي از اين حوادث و رخداد اشاره مي‌شود.
1- از بين رفتن پره‌هاي مولد گازي 20 مگاواتي (GTG-2131)
مولد گازي 20 مگاواتي (GTG-2131) در اسفند ماه 1392 از سرويس خارج شد.
گروه بازرس فني پالايشگاه با استفاده از دستگاه بروسکوپ علت را شکسته شدن يک عدد از پره‌هاي توربين تشخيص داد و تصميم بر تعمير آن گرفت
اما برخلاف تصميم گرفته شده مولد گازي مجدد راه اندازي شد که همين موضوع موجب برخورد پره شکسته با پره‌هاي ثابت و متحرک، از بين رفتن آنها و آسيب جدي و شديد به استاتور و روتور قسمت کمپرسور توربين شد.
با گذشت بيش از 11 ماه از اين حادثه و تحميل 70 ميليارد ريال هنوز کار تعميراتي اين مولد گازي به پايان نرسيده است.
همچنين قيمت خريد توربين، 287 ميليون يورو – حدود 400 ميليارد تومان- است.
از سوي ديگر از سرويس خارج شدن مولد گازي 20 مگاواتي موجب شده است که بويلر (ديگ بخار) مربوطه به آن نيز از سرويس خارج شود.
2- ورود آب به رآکتور واحد بنزين سازي آيزومريزاسيون :
مسير جديد دريافت خوراک واحد بنزين سازي آيزومريزاسيون در 13 ارديبهشت 93 از مخزن مربوطه بدون آبگيري در سرويس قرار داده شد.
آب همراه مواد نفتي وارد راکتور شد و دماي بستر راکتور به طور ناگهاني افزايش يافت. در اثر اين اشتباه واحد سه روز از سرويس خارج شد.
در اين مدت علاوه بر کاهش توليد روزانه 1.4 ميليون ليتر بنزين مرغوب، هدر روي هيدروژن و ارسال به مشعل پالايشگاه نيز وجود داشت.
همچنين بدون اين واحد بَنزِن موجود در بنزين پالايشگاه از حد استاندارد خارج مي شود و نمي‌توان بنزين با استاندارد يورو4 توليد کرد.
3- از سرويس خارج شدن واحد گوگرد سازي در تاريخ
به علت کنترل نشدن تزريق مواد شيميائي به بويلر در 14 ارديبهشت 93 تيوب‌هاي اين بخش سوراخ و باعث از سرويس خارج شدن واحد گوگرد سازي به مدت چهار روز شد.
در اين مدت روزانه 500 تن گوگرد همراه گازهاي سمي به هوا وارد، باعث آلودگي شديد هواي منطقه و ايجاد ابر زرد رنگي از گوگرد در فضاي آسمان پالايشگاه و منطقه شازند شد.
4- هدر رفتن رزين کاتيوني ضعيف و رزين آنيوني قوي واحد توليد آب صنعتي
4-1- جهت تعويض رزين هاي خط يک واحد آب صنعتي، رزين‌هاي کاتيوني ضعيف به واحد منتقل و هنگام شارژ کيسه‌هاي حاوي رزين در ظرف شستشو به علت باز بودن شير تخليه ظرف، کليه رزين‌ها از طريق اين مسير به سيستم فاضلاب صنعتي تخليه شد و باعث از بين رفتن 4.5 هزار ليتر رزين‌هاي کاتيوني ضعيف شد.
4-2- بعد از تعويض رزين‌هاي آنيوني قوي خط يک واحد آب صنعتي، به علت بارگذاري نادرست، ظرف آن دچار اختلاف فشار زيادي شد.
بهره بردار واحد، جهت برطرف کردن اين مشکل اقدام به شستشوي معکوس رزين ها با اختلاف فشار بالا کرد اما در اثر ايجاد فشار ناگهاني به ظرف، افشانک‌هاي پلاستيکي بالاي آن شکسته و رزين‌ها از ظرف خارج مي‌شود.
اگر چه خروجي ظرف داراي رزين تراپ است تا مانع خروج رزين ها از سيستم شود اما به علت باز بودن مسير کنارگذر (By- Pass) کليه رزين‌ها خارج و وارد سيستم توليد بخار مي‌شود.
علاوه بر از دست رفتن پنج هزار ليتر رزين بيم آن مي‌رود که در آينده براي باقي تجهيزات مشکلاتي ايجاد شود.
رزين‌هاي موردنظر از شرکت خارجي با قيمت حدود بيست ميليارد ريال با مشکلات بسيار و به صورت انحصاري خريداري شد که متاسفانه کل 9.5 هزار ليتر رزين‌هاي کاتيوني ضعيف و آنيوني قوي هدر رفت.
5- آلودگي مخازن COLD CONDENSATE فاز دو
به علت باز بودن مسير اسيد سولفوريک پاليشرهاي فاز2، اسيد وارد مخازن کاندنسيت و باعث آلودگي 16 ميليون ليتر آب اين مخازن شد.
همين اتفاق موجب شد بمدت سه روزPH آب کليه بويلرها به خصوص CO BOILER واحد بنزين سازي RFCC به کمتر از سه کاهش يافت.
پايين بودن PH در محيط هاي اسيدي خوردگي شديد تجهيزات را در پي داشت که مهم ترين آن عبارتند از:
6-1- سوراخ شدن مسيرهاي تخليه هدرهاي جانبي هر سه دستگاه
6-2- سوراخ شدن جوش شير متصل به سوئيچ بويلر و سوراخ شدن مسير تخليه هدرهاي جانبي، پلاک شدن تعداد زيادي از تيوب‌هاي درام بويلر که به شدت نشتي داشت.
6-3- سوراخ شدن جوش PI روي درام بويلر مربوط به واحد بنزين‌سازي شماره 2 طرح توسعه پالايشگاه
6-4- افزايش يون‌هاي آهن در شبکه آب کاندانس فاز2 که افزايش ميزان آن باعث آلودگي رزين‌هاي پاليشرها و از کار افتادن آنها مي‌شود.
6-5- در زمان کاهش PH آب بويلرها، در کليه واحدها تزريق مواد شيميائي به حداکثر مقدار ممکن افزايش يافت که اين عامل باعث رسوب‌گذاري روي تجهيزات و هدر رفت ميليون‌ها تومان مواد شيميائي شد.
6- آتش سوزي و آسيب رسيدن به سل H برج خنک کننده آب گردشي فاز2
يکي از پره‌ها شکسته مي‌شود و به متعلقات داخل برج اصابت مي‌کند. سل از سرويس خارج و نسبت به تعمير پره و تعويض متعلقات داخلي شامل لوله‌هاي PVC (نقش توزيع کنند آب) و صفحات مشبکي معروف به صفحات شانه تخم مرغي ( نقش قطره‌اي کردن آب بعد از خروج از افشانک‌ها) اقدام مي گردد
اما به علت عدم نظارت و تعمير صحيح بعد از راه‌اندازي مجدد، لوله‌هاي PVC از محل خود خارج و باعث توزيع نامناسب آب و در نتيجه شکستن شدن صفحات شانه تخم مرغي مي‌شوند.
همچنين در تاريخ 24 تير93 هنگام چسب کاري داخل برج مذکور به دليل وجود بخارات مواد نفتي و گاز هيدروژن، حريق صورت گرفت.
7- آتش سوزي در مشعل شماره1 و از بين رفتن کابل‌هاي ابزاردقيق و برقي
مشعل از سرويس خارج مي‌شود و به دليل عدم حضور نفرات در محوطه، شير گاز اصلي به صورت کامل بسته نمي‌شود.
با باز شدن شير روي مسير ونت حجم زيادي گاز تخليه مي‌شود. با توجه به نزديکي با مشعل شماره1 سبب آتش سوزي در آن و سوختن کليه ادوات اعم از کابل‌هاي برقي و ابزار دقيق و شير آلات مي‌شود.
8- آسيب ديدن تلمبه هاي حوضچه تخليه پاليشرها
دو تلمبه عمودي وظيفه تخليه حوضچه پاليشرها را به عهده دارند که چندين بار به علت عدم نظارت صدمه ديده‌اند و هزينه‌اي معادل 300 ميليون تومان به پالايشگاه تحميل کرد.
9- بسته شدن کليه واحدهاي فاز دو
در حالي کليه واحدهاي فاز دو پنج بار در سال 93 از مدار خارج شد که از سرويس خارج شدن واحدها ضمن افزايش ريسک خطر باعث وارد آمدن خسارت مادي در نتيجه از دست دادن توليد و عدم النفع مي‌شود.
واحدهاي فاز دو در تاريخ هاي زير از سرويس خارج شد :
10-1 31 فروردين: به علت از سرويس خارج شدن مولد بخاري
10-2 28 ارديبهشت: به علت وصل بودن به برق شهر و قطع برق شهر
10-3 30خرداد: به علت فلش زدن ترانس مرکز فرعي 21
10-4 13 مهر: به علت افت ولتاژ برق شهر و عدم جدا نمودن آن از سيستم برق پالايشگاه در شبکه توزيع برق
10-5 1 آبان: به علت فلش زدن در يک مرکز فرعي و عدم قطع برق شهر
** اما مهم ترين مسئله آلودگي‌هاي زيست محيطي شامل آلودگي منابع آب زير زميني دشت شازند و هواي پالايشگاه و منطقه استان مرکزي و همچنين آلودگي خاک با مواد نفتي است.
10- آلودگي چاه آب شماره3
چاه شماره3 به مواد نفتي آلوده و سبب آلودگي حوضچه‌هاي آبرساني و متعاقب آن کل سيستم آب و بخار پالايشگاه شد و سه ماه است در سيستم آب حدود 10 ppm نفت مشاهد شده است.
به مدت دو هفته سيستم آب آشاميدني پالايشگاه به شدت بوي نفت مي‌داد که در طي اين مدت بطري‌هاي آب معدني در سطح پالايشگاه توزيع شد
و جهت حل آن سيستم آب آشاميدني را به آب دريافتي از سد کمال صالح متصل کردند اما شبکه آب خنک کنند و آب صنعتي پالايشگاه هنوز آلوده به مواد نفتي است.
جهت رفع آلودگي اين چاه تاکنون اقدام مؤثري انجام نشده و فقط شبکه آب آشاميدني داخلي پالايشگاه از سيستم آب چاه‌ها جدا شده است و از آب سد کمال صالح تغذيه مي‌شود.
11- آلودگي آب چاه شماره 6 و 7 پالايشگاه
از اسفند ماه 1392 آب تصفيه شده فاز1 واحد بازيافت پالايشگاه – که بايد مجدد مورد استفاده قرار گيرد- در اغلب موارد به علت افزايش آمونياک (NH3) به حوضچه‌هاي تبخير هدايت مي‌شود.
سرريز آن به پوند خاکي H که فاقد هيچگونه پوشش محافظتي است موجب نفوذ آب آلوده به منابع آب زيرزميني دشت شازند شده است.
از آنجايي که چاه‌هاي شماره 6 و 7 در نزديکي اين پوند قرار دارد ميزان سختي آب آنها از S/CMµ 400 به S/CMµ 1350 افزايش يافته است.
12- دريافت آب از سد کمال صالح بيش از دو برابر سهميه تخصيصي
سهميه آب پالايشگاه دريافتي از سد کمال صالح ساعتي 600 مترمکعب است اما اکنون عدم برگشت آب‌هاي واحد بازيافت که در بالا به آن اشاره شد
باعث افزايش دريافت آب به 1450 متر مکعب در ساعت و در برخي زمان‌ها به 1850 مترمکعب در ساعت از سد کمال صالح شده است.
13- ارسال روزانه 3.6 ميليون ليتر آب واحد بازيافت فاز2 به حوضچه‌هاي تبخير
حدود 150 متر مکعب در ساعت آب بازيافت فاز2 پالايشگاه به پوند ارسال مي‌شود و اقدام اصلاحي جهت تغيير ساختار باکتري هاي سيستم انجام نشده است.
14- انباشت لجن هاي نفتي در واحد بازيافت
لجن هاي نفتي در واحد بازيافت انباشته شده و پالايشگاه جهت برداشت آنها هيچگونه اقدام اصلاحي انجام نداده است.
بخشي از اشکالات واحدهاي پالايشي نيز به شرح زير است:
عدم کارکرد درست واحد آب صنعتي که باعث:
15- افزايش سختي آب و وجود سيليس در شبکه توزيع بخار آب پالايشگاه مي‌شود و به تبع آن رسوب گذاري روي پره‌هاي توربين‌هاي بخاري و تيوب‌هاي ديگ‌هاي بخار افزايش مي‌يابد.
از طرفي افزايش سيليس باعث کاهش PH آب بويلرها و افزايش مصرف مواد شيميائي تزريقي مي‌شود که علاوه بر هزينه زياد، رسوب گذاري در تجهيزات مصرف کننده بخار آب را هم در پي دارد.
16- حضور يون سديم در شبکه آب تغذيه ديگ هاي بخار باعث افزايش خوردگي آهن در سيستم و جذب آهن در پاليشرها و بالتبع آن از کار افتادگي رزين‌هاي پاليشرها مي‌شود.
17- عدم کنترل ميزان کلر در شبکه آب خنک کننده فاز2 موجب افزايش رشد باکتري ها و رسوب گذاري در سيستم آب خنک کننده مي‌شود که اين موضوع باعث کاهش انتقال حرارت در کولرها و صدمه به تجهيزات خواهد شد.
وجود لجن هاي نفتي در شستشوي سل‌هاي برج‌هاي خنک کننده نشان دهنده اين مشکل است.
18- آب بازيافت به علت آلودگي و بالا بودن آمونياک و عدم پيگيري و بررسي علل آن اکثرا به حوضچه هاي تبخير ارسال مي‌شود و پالايشگاه را با کمبود 200 تا 300 مترمکعب آب در ساعت مواجه مي‌سازد.
19- کمپرسورها به علت مشکلات متعدد و عدم پيگيري اکثرا” از سرويس خارج و هزينه‌هاي تعميراتي زيادي را به پالايشگاه تحميل کرده‌اند.
20- کوره‌ها به علت عدم پيگيري رفع اشکالاتشان در بيشتر مواقع از سرويس خارج مي‌شوند و باعث انتشار گازهاي سمي حاوي H2S به محيط و نارضايتي کارکنان و مردم ساکن مجاور پالايشگاه شده است.
21- بسته شدن مکرر واحد بنزين سازي RFCC و کاهش توليد بنزين پالايشگاه به نصف که علل آن انجام ندادن تعميرات اساسي در تابستان و جايگزيني روش‌هاي راهبري آزمون و خطا به جاي دستورالعمل هاي فني و مهندسي است.
تعميرات اساسي واحد برخلاف برنامه در شهريور ماه انجام نشد همين موضوع واحد را دچار مشکلات زيادي کرد؛ نشتي‌هاي پي‌درپي در واحد باعث بسته شدن واحد در تاريخ 15 آبان ماه درحين راه‌اندازي مجدد شد.
به علت هدر روي کاتاليست، واحد براي بار دوم بسته شد که بعد از شش بار راه اندازي و بستن به دليل رعايت نشدن دستورالعمل‌هاي راه اندازي واحد بالاخره پس از 25 روز راه‌اندازي شد.
طبق دستورالعمل‌هاي توصيه شده توسط سازنده واحد بايد چرخش کاتاليست را در مرحله راه‌اندازي در دماي 600 درجه سانتيگراد شروع کند
اما 6 آذر با روش سعي و خطا در دماي 300 درجه سانتي گراد اقدام به گردش کاتاليست شد که اين روش باعث هدر روي کاتاليست از بخش راکتور واکنشي به برج اصلي تفکيک مواد هيدرو کربني شد.
در نتيجه آن ته برج اصلي واحد، مسيرهاي عبور مواد نفتي ورودي پمپ‌ها و ساير تجهيزات از کاتاليست پر و به ناچار واحد بسته شد.
از سرويس خارج شدن واحد RFCC باعث کاهش هشت ميليون ليتر در روز بنزين يورو 4 و 8 ميليون ليتر در روز گاز مايع، پروپيلن و نفت‌گاز (گازوئيل) و عدم النفع توليد محصولات با ارزش افزوده بالا و هدرروي حدود 450 تن کاتاليست باعث خسارت بيش از 240 ميليون دلار به کشور شد.
22- آسيب به مبدل‌ها به دليل اين که به طور مناسب مهار نشدند. در نتيجه به دليل سنگين بودن تيوب شيت، 30 الي 40 درصد تيوب ها از محل اتصال به تيوب شيت شکسته اند و قابل ترميم نيست. سفارش خريد دو دستگاه تيوب باندل معادل سي ميليارد ريال داده شده است.
23- آسيب رساندن به مبدل E-3106 که به دليل بي مبالاتي هنگام بيرون کشيدن باندل، باندل و خود مبدل دچار اعوجاج شده و سفارش خريد مبدل جديد داده شده است.
