بررسی کاربرد دیگ بخار در صنایع لبنی و فرآورده‌های لبنی
کاربرد دیگ بخار در صنایع غذایی بسیار گسترده است. کاربرد دیگ بخار در صنایع لبنی بسیار حائز اهمیت است. دیگ بخار در صنایع لبنی در كارخانجات توليد شير و محصولات لبنی، بیشترین انرژی حرارتی مصرفی در فرآيند توليد، استفاده می کند.
بنابراين بخش قابل توجهی از استفاده از سوخت فسيلی در كارخانجات شير، عمدتاً مربوط به ديگ‌های بخار می‌باشد. البته مقداری سوخت فسیلی نيز جهت نيروگاه‌های تولید برق اضطراری در اين كارخانجات، به کار برده می‌شود.
مصرف بخار توليد شده در اين كارخانجات عموماً بصورت های زير می‌باشد:
الف – در دستگاه های پاستوریزاسیون و استرلیزه و هموژنيزه نمودن شیر
ب – در گرمخانه های مورد استفاده برای توليد ماست و پنير
ج – در مبدل های حرارتی برای گرم نمودن آب مصرفی و همچنين شوينده های بازی و اسيدی كه در شستشوی مسيرها، تانك ها، پاستوريزاتورها، سبدها و بطری ها بكار می رود.
د – در پيشگرمكن‌ها و اواپراتورهای توليد شير خشك
ه – در رادياتور توليد هوای داغ يا بخار خشك مورد نياز در خشك كن پاششی در واحد توليد شير خشك (Spray dryer)
بعضي از كارخانجات شير، در پروسه تولید شیرخشک برای گرم نمودن هوای داغ که برای خشك كن پاششی مورد نیاز است، از گرمكن يا هيتر غير مستقيم استفاده می شود و در این گرمکن ها سوخت فسيلی بصورت مستقيم در مشعل گرمكن بکار می‌رود.
مقایسه میزان مصرف ويژه انرژی فسيلی در صنایع لبنی در ایران و جهان
در صنایع لبنی كشورهای پيشرفته جهان مثل استراليا و كانادا كه بيشترين ميزان توليد فرآورده های لبنی دنیا را دارند، مصرف عمده انرژی فسيلی مصرفی جهت تولید بخار است، در زمانیکه كاركرد سيستم توليد و توزيع بخار مناسب و بهينه باشد، شاخص مصرف انرژی را می توان بر اساس ميزان مصرف بخار نيز بيان نمود.
با بررسی که توسط سازمان بهره‌وری انرژی ايران از كارخانجات مختلف تولیده کننده محصولات لبنی صورت پذیرفته، می توان نتیجه گرفت متاسفانه شاخص مصرف ويژه انرژی فسيلی در این صنعت خیلی بيشتر از شاخص جهانی بوده و در اكثر موارد بيشتر از 2 برابر است و فقط در بعضی كارخانجات مدرن و جديد اين شاخص به شاخص های جهانی نزدیک می‌شود.
یعنی سيستم دیگ بخار در صنایع لبنی اکثر كارخانجات در ایران دارای راندمان بسيار پائينی می باشد و سوخت فسیلی در آن هدر می‌رود.
در مطلب بعدی راه‌کارهای کاهش مصرف انرژی فسیلی در صنعت شیر بررسی می شود.
با توجه به این مباحث بیشترین مصرف سوخت فسیلی، جهت تولید بخار می باشد. متاسفانه در اکثر موارد، شاخص مصرف دیگ بخار در ایران بیشتر از دو برابر استاندارد جهانی است.
راهكارهای بررسی شده و ارائه شده در صنعت شیر، با توجه به اینكه مصرف اصلی سوخت فسیلی جهت تأمین بخار مصرفی پروسه تولید، توسط دیگ های بخار انجام می گیرد، عموماً در جهت افزایش راندمان دیگ بخار و راهكارهای كاهش مصرف سوخت در آنها می باشد. همچنین راهكارهایی جهت جلوگیری از اتلاف حرارت در مسیر انتقال بخار و مراكز استفاده از بخار در پروسه، ارائه شده است.
راهکارهایی جهت جلوگیری از اتلاف حرارت دیگ بخار در صنایع لبنی
- تنظیم نسبت هوا به سوخت در دیگ بخار (تنظیم درصد هوای اضافی در دیگ بخار)
- پیشگرم كردن هوای اولیه احتراق در دیگ بخار
- گرم نمودن آب تغذیه دیگ بخار با استفاده از بازیافت حرارت از آب زیركش (Blow Down) دیگ بخار
- جلوگیری از نشتی بخار در سیستم انتقال بخار و ترمیم تله های بخار
- عایقكاری مناسب سیستم
- جلوگیری از اتلاف بخار در فرآیند تولید
- جلوگیری از نشتی آب گرم تغذیه دیگ بخار
- جلوگیری از اتلاف آب كندانس و بازگشت آن به سیستم دیگ بخار
- بهبود عملكرد پاستوریزاتورها و كاهش مصرف ویژه انرژی حرارتی
- كمپرسورها، جهت پیشگرم نمودن هوای احتراق دیگ بخار
- بازیافت هوای گرم خروجی از After Cooler
- صرفه جوئی در مصرف بخار كارخانجات شیر خشك
- بازیافت حرارت از خروجی دودكش هوای گرم خشك كن پاششی در كارخانجات تولید شیر خشك
- (Heat pump) بازیافت حرارت از شیر گرم توسط پمپ حرارت
منبع : وزارت نیرو – سازمان بهره وری انرژی ایران؛ پرتال جامع انرژی
سایر مقالات کاربردهای بخار:
کاربرد دیگ بخار در خشکشویی و لاندری
بررسی ۱۲ کاربرد دیگ بخار در صنایع مختلف | ساخت دیگ بخار برای کاربردهای متفاوت
عمل آوری بتن با بخار – استفاده از بخار در ساخت بتن
کاربرد دیگ بخار در صنعت داروسازی
کاربرد دیگ بخار برای تهیه رب گوجه فرنگی
کاربرد دیگ بخار در بیمارستان | اهمیت بخار برای بیمارستان
کاربرد بخار در صنعت تولید کاغذ
