آموزش اپراتوری و نگهداری دیگ بخار

بطور خلاصه نگهداری از دیگ بخار به طریق زیر اجرا می گردد:

1. در نظافت سالن دیگ بخار اصول بهداشت محیط چه از نظر گازهای زیان آور و چه از نظر نظافت ظاهری (گرد و غبار و روغن و …) رعایت شود.
2. اصول ایمنی دیگ های بخار به طور دقیق رعایت شود و آموزش های لازم به اپراتورها داده شود که از خطرات دیگ بخار اطلاعات کامل داشته باشند.
3. از نظر آب صنعتی که شامل تصفیه آب – دی اریتور– کندانس رعایت موارد را نموده و آزمایشات روزانه (در هر شیفت) دقیق انجام شود که اولاً راندمان کاری را بالا می برد ثانیاً از پوسیدگی لوله جلوگیری می نماید.
4. از آنجایی که دیگ های بخار با خطرات زیادی روبرو هستند به موارد زیر توجه کامل باید مبذول گردد:

• هر روز سوپاپ اطمینان با دست حرکت داده شود، تا اینکه رسوبات بوجود آمده باعث خرابی سیستم سوپاپ و بوجود آمدن مشکل فنی نگردد.
• هر روز شیر مربوط به لول کنترل و آبنماها باز شود و آزمایش لازم به عمل آید و عمل آن باید بطریق زیر باشد: لول کنترل در مرحله اول باعث روشن شدن الکتروپمپ تغذیه خواهد شد. در مرحله بعدی باعث از کار افتادن مشعل می شود غیر از این باشد، لول کنترل سالم نمی باشد.

تقویم نگهداری از دیگ بخار

• روزانه

نگهداری از دیگ بخار بصورت روزانه توجه به روشن و خاموش شدن دیگ بخار که از هر لحاظ باید بدون ضربه روشن شود و در زمان روشن بودن مشعل دیگ بخار شعله روشن (بدون دود) داشته باشد.

سرویس های روزانه – هفتگی و ماهانه و شش ماهه بطور دقیق انجام شود. علاوه بر آن سرویس سالیانه باید بطور دقیق انجام شود که شامل اسیدشوئی در صورت وجود رسوب در دیگ بخار‚ بررسی کاور (پوشش روی دیگ) دیگ بخار که باید به آن توجه شود.

اپراتورها در کلیه زمان بهره برداری شیرهای موجود را کنترل کرده و باز و بسته نمایند و روغن کاری و گریس کاری و روان بودن شیرآلات را در نظر داشته باشند در مواردی مشاهده می شود که شیرهای بخار مخصوصاّ شیر اصلی بخار و شیر مدار آب تغذیه بصورت گیرپاژ در آمده و از کنترل خارج شده است.

در مسیر الکتروپمپ یک عدد شیر یکطرفه و یک عدد شیر فلکه قرار دارد که هر دو باید از عملکرد خوبی برخوردار باشند به دلیل اینکه برگشت بخار بطرف الکترو پمپ باعث خرابی سیل پمپ شده و اختلال در مسیر آبرسانی ایجاد می شود.

شیر تخلیه دیگ بخار در هر شیفت (بسته به مواد شیمیایی که تزریق می شود) باز شود و در هر مرتبه چند ثانیه (بستگی دارد به ظرفیت دیگ بخار) عمل زیرآب زدن انجام شود که مواد معلق به طرف بلودان هدایت شود چنانچه این عمل انجام نشود دیگ بخار پس از مدتی پر از رسوبات خواهد شد.

• هفتگی

هر هفته حداقل یک مرتبه فتوسل آزمایش گردد بطریقی که فتوسل از مدار خارج و در تاریکی قرار گیرد که این عمل باعث خاموش شدن مشعل خواهد شد.

خطری که معیوب بودن فتوسل دیگ بخار را تهدید می نماید بدین شرح است که فتوسل نمی تواند سوخت مورد نیاز را کنترل نماید. در نتیجه داخل دیگ بخار (کوره) پر از سوخت می گردد (گازوئیل-گاز) و یکباره در اثر جرقه سوخت داخل کوره مشتعل شده و باعث انفجار دیگ بخار خواهد شد.

هر هفته حداقل یک مرتبه پرشر سوئیچ های بغل تابلو باید آزمایش شود در حدی که به نقطه باز شدن سوپاپ اطمینان برسد در این حالت سوپاپ اطمینان عمل کرده و مشعل دیگ بخار نیز باید در این حالت خاموش شود و پس از اینکه پرشر سوئیچ دقت لازم را داشت مجدداّ به حالت اولیه بر می گردد.

• شش ماهه

در هر شش ماه در مورد  نگهداری از دیگ بخار  باید سرویس های روزانه و هفتگی و ماهانه و شش ماهه و در پایان سرویس سالیانه باید انجام گردد. علاوه بر آن برس زدن داخل لوله های آتشخوار و شستشوی آن جزء واجبات است و این عمل موجب کاهش مصرف انرژی خواهد شد.

بطور مثال 65 لیتر گازوئیل یک تن بخار تولید می نماید در غیر این صورت افت راندمان ایجاد شده و در داخل دیگ یا رسوب وجود دارد یا لوله های آتشخوار پر از دوده شده است.

سرویس مشعل – تعویض بلبرینگ های الکتروموتور مشعل – الکتروموتور پمپ جزء سرویس های شش ماهه می باشد. چنانچه بلبرینگ ها به موقع تعویض نشود باعث خرابی الکتروموتورها خواهد شد.

• سالانه

از آنجایی که سالانه باید آزمایش تست هیدرواستاتیک انجام شود در نتیجه نشتی لوله ها و نشتی محل جوشکاری ها مشخص و تعمیر خواهد شد. رنگ آمیزی کل مدار باز (لوله ها و شیرآلات و غیره) هر سال باید انجام شود که از پوسیدگی فلزات جلوگیری شود.

بالاتر از همه موارد یازده گانه بالا توجه اوپراتور در زمان بهره برداری از دیگ بخار و تهیه گزارش های لازم می باشد که باید به آن توجه شود و برای این منظور باید جداولی تهیه شود و در آن خلوص آب تصفیه شده و فشار بخار و فشار سوخت و مقدار موجودی سوخت و ستونی هم برای توضیحات لحاظ شود که مدیر مسئول بتواند حالت های غیر استاندارد و اضطراری را به موقع کنترل کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری نماید.

کاربری درست و نگهداری دیگ بخار بصورت مناسب و سیستم توزیع بخار می تواند صرفه جویی خوبی در صورتحساب انرژی مصرفی در پی داشته باشد. از آنجایی که خیلی از بویلرها با راندمان 65  تا  75 درصدی کار می کنند باقی مانده پول مصرفی بابت سوخت یا بصورت دود از دودکش خارج می شوند و یا در تخلیه هدر می روند.

موارد کم هزینه یا بدون هزینه معمولا در کمتر از یکسال هزینه خود را پرداخت می کنند و باید در برنامه ریزی منظم سالانه قرار گیرند.

موارد مهم در اپراتوری و نگهداری دیگ بخار

• از شرکت خدماتی بخواهید تجزیه و تحلیل مفصلی از سیستم شما انجام دهند. این بررسی شامل بررسی شعله مشعل، میزان دود خروجی از دودکش، نسبت هوا به سوخت، دمای دودکش دیگ موتورخانه ، تنظیم مناسب هوای احتراق، بررسی میزان دی اکسید کربن خروجی از دودکش و کنترل های دیگر می باشد.
• انجام دوباره تنظیمات و تعمیرات در صورت لزوم
• اگر میزان رسوبات معدنی در داخل دیگ زیاد باشد باعث کاهش راندمان و کارایی دیگ خواهد شد و ممکن است باعث فشار آمدن به دیگ و ایجاد نشتی شود. تصفیه مناسب شیمیایی و کنترل میزان ph آب دیگ بخار باعث کم شدن میزان رسوبات خواهد شد و در نتیجه پتانسیل خوردگی کاهش می یابد. در زمان خاموشی دیگ میزان رسوبات را بررسی کنید.
• دمای گاز دودکش ها نباید از 150 درجه بیشتر از دمای آب یا بخار باشد. در صورت تجاوز از اختلاف دمای مطلوب، لوله های جانبی آتش را تمیز و خرد کنید تا دوده و رسوب آن خارج شود. در صورت لزوم از دماسنج پشته استفاده نمایید.
• عایق دیگ بخار، آجر نسوز و پوشش دیگ بخار را برای نقاط و محل های که نشت هوا دارد بررسی کنید و در صورت لزوم تعمیر نمایید.
• در صورت عدم وجود مهر و موم محکم واشر درب دیگ را تعویض نمایید.
• مصرف مناسب هوا در زمان احتراق ایمنی بالاتر و کارایی را تضمین می کند. ورودی هوای احتراق را با مشعل متصل نگه دارید.
• اگر دیگ های شما بزرگ هستند، گزارش روزانه عملکرد دیگ بخار می تواند بسیار مفید باشد. جدولی از دما و فشار بخار میزان اکسیژن و گاز co2 ، جریان بخار و مایعات و ساید داده های دیگ بخار را یادداشت نمایید. تغییر از حالت عادی می تواند نیاز به تمیز کردن لوله ها و نازل ها، تنظیم فشار یا اتصال و هوا یا سوخت و یا تنظیمات مربوط به آن داشته باشد.
• شیر بلودان کوچک و مکرر در بویلر نسبت به بلودان بزرگتر با تعداد کمتر تاثیر بیشتری دارد. با توجه به آزمایشات منظم دیگ بخار و آب آن را بررسی کنید نازل ها و مشعل را بررسی نموده و در صورت کثیف بودن آنها را تعویض نمایید.
• پیلوت گازی را با پیلوت برقی جایگزین نمایید.
• بطور مرتب تله های بخار را بررسی نمایید بازرسی باید در هنگام عملیاتی شدن تجهیزات انجام شود.
  1. تجهیزات یا شیر بخار را خاموش کنید، چند دقیقه صبر کنید و مجدداً راه اندازی کنید. به صدای تله بخار گوش دهید تا ببینید همانطور که انتظار می رود باز یا بسته می شود.
  2. دریچه های مخزن کندانس را بازرسی کنید. اگر بخار از دریچه های سقفی پاشیده می شود، این نشانه ای از یک یا چند نقص در سیستم برگشت میعانات است.

منبع : وبسایت energy depot

گزارش روزانه دیگ بخار

اوراق گزارش روزانه، یاد آورنده ای مفید جهت جلوگیری از اشكالات آینده و نیز مسیری بر بهره برداری درست از دیگ بخار می باشند. در گزارش روزانه، كلیه اطلاعات كاری دیگ بخار از قبیل فشارها و دماها و نیز نكاتی كه باید به آنها توجه شود مانند زمان كاركرد دوده پاك كن ها و تخلیه ستون های آب نما و همچنین زمان كار شیرهای تخلیه، باید ثبت شوند.

با این روش، تاریخچه ای مداوم از اطلاعات كاری و همچنین كارهای مهم انجام گرفته در صورت نیاز، در دسترس خواهد بود. همچنین بهنگام آزمایش دستگاه های ایمنی، وارد كردن كارهای انجام شده در گزارش، دارای اهمیت می باشد.

هرگونه حادثه غیرقابل انتظار یا بی نظمی در كار دیگ بخار باید در دفتری جداگانه ثبت شود و در آن شرحی از حادثه و اقدامات صورت گرفته جهت اصلاح آن نگاشته شود. ساعات قبلی را قرائت نمایند. بدین وسیله آنها از انچه پیش تر بروز نموده و از چگونگی دستورات صادر شده برای فعالیت های بعدی و همچنین از نقاط دارای اشكال، با اطلاع می شوند. آن گاه آن ها مواردی را كه مسئول آن هستند باید بطور كامل مورد مطالعه قرار داده و با آنها بطور كامل آشنا گردند.

بعضی از شركت های بیمه برای واحدهای كوچك كم فشار و دیگ های صنعتی پرفشار اوراق گزارش روزانه تهیه می كنند. بیشتر واحدها خود اقدام به طرح اوراق گزارش روزانه جهت ثبت اطلاعات مهم مربوط به جزییات ویژه واحدها می نمایند. پاكیزگی در تاسیسات دیگ بخار، تا حدی معین امكان پذیر است و بیشتر از آن مقدور نیست، لیكن در یك واحد كثیف، افزایش هزینه های بهره برداری، تعمیر و نگهداری، حوادث و زمان از دست رفته به خاطر خرابی دیگ بخار، قابل پیش بینی است.

لیكن اگر تمام مراحل منطقی برای جلوگیری از كثیف شدن واحد طی نشود. از كاركنان بهره برداری دیگ نمی توان انتظار داشت تا پاكیزگی را رعایت نمایند. اگر پس از هر بار نظافت دیگ بخار خانه، گرد و خاك و دوده نشت نموده از درزهای خارجی دیگ بخار، بار دیگر محیط را كثیف نماید، از تمیز كردن مجدد آن نباید دلسرد شد.

ستون و شیشه آب نما-شیر تخلیه آن ها را به سرعت باز نموده تا آب داخل شیشه و ستون خارج گردد. بهنگام بستن شیر مذكور، سطح آب باید فورا به محل اولیه خود باز گردد. كنترل قطع سوخت بهنگام كم آبی و كنترل سطح آب–محفظه محتوی شناور را بهنگام كار كردن مشعل تخلیه نمایید. در صورتی كه كنترل درست كار كند. ورود سوخت به مشعل باید قطع شده و تلمبه تغذیه باید بكار افتد. در صورتی كه كنترل ها از نوع مجهز به كاونده باشد كه برای امتحان آنها باید سطح آب درون دیگ را پایین آورد، هرگز سطح آب را به سطوح پایین تر از ته شیشه آب نما نرسانید.

وظایف اپراتور دیگ بخار

بیشتر قوانین مقرر می دارند كه اپراتور و متصدی بویلر و دیگ بخار بصورت تمام وقت یا نیمه وقت باید در زمان فعال بودن دیگ های خودكار، حضور داشته باشد.

اصولاً مفهوم حضور کاربر یا متصدی چنین است:

1- در دیگ های بخار با ظرفیت بیش از 2000 1b/hr (یک تن) ، و دیگ های بخار از زغال سنگی ، باید دارای متصدیان تمام وقت باشند .

2- در دیگهای بخار لوله دودی پرفشار باید دارای متصدی تمام وقت یا نیمه وقت باشند.

توجه :

حضور تمام وقت به معنای حضور متصدی كارآزموده ای است كه هرگز محوطه دیگ خانه (موتورخانه) را بمدت بیش از 20 دقیقه ترك نكند.

حضور نیمه وقت به این معنا می باشد كه ممكن است متصدی محوطه دیگ خانه را به مدت بیش از 20 دقیقه ترك نماید و دیگ بخار را در حال بهره برداری تنها گذارد.

لیكن حداقل هر 2 ساعت یكبار آنرا بازبینی نماید.به دیگی بی بذل توجه بهره برداری شده ، می گویندكه برای مدتی بیش از 2 ساعت بدون حضور یك متصدی كار آزموده برای بازبینی كار آن ، مورد بهره برداری قرارگیرد.

قوانین دولتی و شهری در مقررات مربوط به حضور متصدی دیگ مورد بازبینی قرار گیرند.

در جائیكه مقرراتی برای حضور متصدی وجود ندارد ، بهترین كار این است كه متصدیان مربوطه را با حداقل مقررات زیر آشنا نموده و آموزش دهند.

1-ردگیری و ترسیم سیستم سوخت دیگ بخار و شیرآلات ، صافی ها ، دستگاه های سنجش وكنترل های مربوطه.

2-ردگیری وترسیم سیستم های بخار آب اصلی وكمكی ، سیستم های آب برگشتی و آب تغذیه دیگ بخار ، از جمله شیرآلات ، دستگاه های سنجش ، كنترل ها و رابط كنترل ها.

3-بازرسی وآزمایش روكش ها و دیوارهای خارجی.

4-بازرسی سطوح جانب آب گازهای احتراق از لحاظ نشت ، خوردگی ، ترك ، تورم ، تاول ، و دیگر شرایط تضعیف كننده دیگ بخار.

5-تمیز كاری ، بازرسی وآزمایش مشعل های نفت سوز و گاز سوز و شیپوره خروجی آنها.

6-بازبینی مخازن سوخت و در صورت لزوم تمیز كردن صافی ها ، خطوط سوخت وشیر آلات.

7-تنظیم سیستم باز چرخش سوخت ، بازبینی از نظر نشت، آزمایش قطع سیستم سوخت ، بازبینی دستگاه های حفاظت از شعله.

8-مشاهده وثبت فشار ودمای سیستم سوخت، بازبینی ومیزان نمودن نقاط تنظیم كنترل ها.

9-بازرسی وبكار انداختن دوده پاك كن ها بطرز مناسب.

10-آتش كردن ، كم كردن سوخت وكم نگه داشتن زغال سنگ در دیگ بخار زغال سنگ سوز (چنانچه این نوع دیگ نصب شده باشد.)

11-بازرسی و میزان كردن كار منقل و آسیاب زغال سنگ در یك دیگ زغال سنگ سوز ، وارسی سیستم كنترل و سیستم های رابط بین آنها.

12-راه اندازی ، میزان كردن و محكم كردن بادبزن های دمشی و مكشی ، وارسی از لحاظ كاركرد درست كنترل ها ، و سیستم های رابط بین آنها.

13-بازرسی مجاری انتهایی گاز احتراق و دودكش ها.

14-تعیین فشار كوره، جعبه باد واختلاف فشار ایجاد شده و همچنین دمای كوره ودودكش ؛ در صورت لزوم تنظیم مقدار اختلاف فشار تولیدی.

15-نمونه برداری و تجزیه گازهای احتراق جهت تعیین مقادیرCO2 ، COوO2 تفسیر نتایج و انجام تصحیحات ضروری.

16-تخلیه ، هم از پایین دیگ بخار و هم از سطح آزاد آب در آن.

17-تخلیه آب شیشه ها و ستون های آب نما.

18-آزمایش اخطار كننده های مربوط به پایین و بالا رفتن سطح آب و همچنین كلید قطع سوخت مربوط به كم آبی ، پیاده كردن و تمیز نمودن اخطار كننده و كلید مذكور.

19-تنظیم تلمبه های آب تغذیه و تلمبه های كمكی و میزان نمودن دستگاه های تنظیم كننده آب تغذیه.

20-تنظیم سطح آب بویلر و دیگ بخار.

21-فعال سازی ، تنظیم ، موحكم كردن تنظیم كننده سطح آب بخار.

22-آزمایش شیرهای ایمنی.

23- قرار دادن دیگ بخار در خط.

24-گرم كردن(وارد مداركردن) خطوط بخار آب.

25- خارج كردن دیگ از خط، بیرون كشیدن آتش از كوره (برای دیگ های زغال سنگ سوز) و تحت كنترل درآوردن دیگ.

26- انجام تجزیه آب دیگ بخار ، تفسیر نتایج بدست آمده ، عمل آوری آب تغذیه و در صورت لزوم تنظیم تخلیه مداوم آب دیگ.

27-انتقال كنترل احتراق از حالت دستی به حالت خودكار و بالعكس ، وارسی كنترل های ایمنی در طول كار.

28-تهیه گزارشات روزانه از دیگ و همچنین تهیه پرونده از كار آن.

29-داخل مدار كردن و از مدار خارج نمودن بخار داغ كن ها به طرز مناسب.

30-تنظیم دما و فشارگرمكن آب تغذیه.

31-تعویض شیشه و آب بندی مجدد شیشه های آب نما.

32-برداشتن درب دریچه های آدم رو ودست رو ، تعویض لایه های آب بندی و بستن مجدد درب آنها.

33-بازرسی ، تعمیر و تنظیم شیرهای ایمنی در محدوده آیین نامه.

34-تمیز كردن سطوح جانب و سطوح جانب گازهای احتراق دیگ.

35-تعمیر مواد نسوز و انجام دیگر بازسازی های مربوط به كوره.

36-انجام آزمایش هیدرواستاتیك.

37-خواباندن دیگ بخار.

38-آگاهی از امر تعویض لوله در قسمت های بخار زا ، بخار داغ كن ها، بهره رسان، هوا گرم كن و گرم كن آب تغذیه دیگ.

39-تنظیم دور پاك كن ها وفواره های مربوطه.

40-بازرسی ، تمیزكردن وتعمیر فشار سنج های دیگ ، ابزار دقیق وكنترل كننده ها.

علاوه بر موارد بالا ، متصدی دیگ باید بطور مداوم در حال مطالعه مطالب زیر باشد:

1-طراحی دیگ بخار و سیستم بخار

2-ساخت

3-بهره برداری

4-تعمیر و نگهداری

5-قوانین دولتی یا شهری

6-مقررات و بازرسی های شركت بیمه

7-اقدامات اضطراری

8-ایمنی در یك واحد تولید بخار

9-آیین نامه های ASME مربوط به مخزن تحت فشار دیگ بخار.

یک چک لیست دیگ بخار کامل برای نگهداری و امنیت بیشتر

۱۵ راه افزایش کارایی دیگ بخار

روش های سرویس و نگهداری دیگ بخار

۷ مرحله برای راه اندازی بویلر پرتابل پشتیبان

جلوگیری از یخ زدگی در بویلرها

۶ کاری که باید در هنگام خارج کردن دیگ بخار از حالت سرویس‌دهی انجام داد