موتورخانه چیست؟
موتورخانه بخشی از ساختمان است که به عنوان قلب سیستم تاسیساتی خانه شناخته می شود. این فضا به عنوان کنترل کننده سیستم های گرمایشی و سرمایشی و وسایل و تجهیزات الکتریکی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. طراحی این فضا به علت تجهیزات و وسایلی که در آن قرار می گیرد بسیار مهم است و باید نکاتی را در طراحی آن مورد توجه قرار داد.
در ساختمان ها تمامی تجهیزات تاسیساتی سیستم به یک فضا انتقال داده می شود که کنترل و تعمیر آن ها را آسان تر می کند. به محل قرار گرفتن این تجهیزات، موتورخانه می گویند.
محل قرارگیری موتورخانه ها
این اتاق معمولا به دستگاه های مکانیکی و کنترل کننده های الکتریکی، اختصاص داده می شود. معمولا محل قرار گیری موتورخانه ها در زیر زمین خانه است و در محل ها و ساختمان های بزرگ تر معمولا این فضا در خارج از ساختمان قرار دارد و آن هم به دلیل سنگینی تاسیسات و سر و صدای زیادی است که تولید می کنند.
اجزای موجود در موتورخانه
معمولا هدف تجهیزاتی که در موتورخانه هستند، تهویه مطبوع و گرمایش ساختمان است. در سیستم های تهویه مطبوع و گرمایش، روش های متعددی به کار گرفته می شود و بنا بر هر کدام از این روش ها تجهیزات متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد.
معرفی برخی از تجهیزات موتورخانه ها
در موتورخانه ها اجزای زیادی از قبیل وسائل تولید حرارت مثل دیگ ها، چیلرها، مشعل، لوله های انتقال و غیره وجود دارند که به معرفی برخی از آن ها می پردازیم.
دیگ ها در موتورخانه
از معمول ترین مولد های گرمایی، دیگ های حرارت مرکزی می باشند. در دیگ ها انرژی حرارتی از سوخت (که توسط مشعل تولید حرارت می نماید) گرفته شده و به آن داده می شود. بسته به نوع مصرف، آب می تواند در دیگ ها به آب گرم (۸۷ درجه سیلسیوس)، آب داغ (۲۰۰ درجه سیلسیوس با افزایش فشار آب) و یا بخار تبدیل شود لذا دیگ ها به سه نوع دیگ آبگرم، آب داغ و دیگ بخار تقسیم می شوند.
در دیگ های آب گرم انرژی حرارتی تولید شده توسط مشعل، آب گرم یا داغ را تولید می نماید و سعی می شود که از تولید بخار جلوگیری به عمل آید زیرا در این دیگ ها کنترل و سوپاپی جهت بخار ایجاد شده وجود ندارد و در صورت تولید بخار به دیگ آسیب می رسد. دیگ های آب گرم از نظر جنس و ساخت به دو نوع چدنی و فولادی تقسیم می شوند.
چیلر در موتورخانه
چیلرها معمولاً در دو نوع جذبی و تراکمی ساخته می شوند. به دلیل مصرف برق زیاد توسط چیلرهای تراکمی (کمپرسوری) امروزه چیلرهای جذبی از استقبال خوبی در میان مهندسین مشاور و صاحبان ساختمانهای مسکونی و اداری برخوردار شده اند.
این نوع چیلرها بجای انرژی برق از انرژی حرارتی برای تولید سرما استفاده می نمایند و دارای قطعات متحرک کمتری نسبت به انواع کمپرسوری هستند و با توجه به ماهیت چرخشی، کار پمپ های مورد استفاده در آن ها و میزان خرابی و هزینه های مربوط به تعمیرات آن ها کمتر از انواع تراکمی می باشد، همچنین صدای آن ها بسیار کمتر از انواع تراکمی بوده و تقریباً بدون لرزش هستند.
با در نظر گرفتن هزینه های جانبی از جمله هزینه مربوط به خرید امتیاز برق و دیماند مربوطه و همچنین هزینه های جاری چیلر تراکمی، چیلرهای جذبی از نظر اقتصادی نیز دارای مزیت قابل توجهی هستند.
موتورخانه های هوشمند
این روزها ساختمان ها کم کم به سمت هوشمند شدن پیش می روند. موتورخانه ها هم از این غافله عقب نمانده اند و در حال حاضر سیستم هایی هوشمند برای موتورخانه ها طراحی شده است.
سیستم کنترل هوشمند موتورخانه، سامانه ای است که از طریق آن تجهیزات داخل موتورخانه متناسب با نیاز حرارتی داخل ساختمان به کار گرفته می شوند.
تشخیص این نیاز از طریق سنسورهای داخل و خارج ساختمان و با توجه به شرایط محیطی توسط سیستم هوشمند انجام می پذیرد، این امر باعث می گردد تا علاوه بر کاهش مصرف سوخت موتورخانه میزان استهلاک تجهیزات کاهش یافته و آسایش حرارتی داخل ساختمان در حد استاندارد خود تنظیم گردد.
بطور کلی اتلافات انرژی در موتورخانه ها ناشی از 2 بخش اساسی می باشد:
1- طراحی و انتخاب نامناسب ظرفیت تجهیزات
ممیزی های صورت گرفته در موتورخانه ها نشان می دهد که یکی از مهمترین علل افزایش بی رویه مصرف انرژی انتخاب غیر اصولی ظرفیت تجهیزات است. متاسفانه مهندسان طراح تاسیسات حرارتی و برودتی در انتخاب ظرفیت تجهیزات حرارتی و برودتی دقت لازم را بعمل نمی آورند و این موضوع موجب افزایش بی رویه مصرف انرژی می شود.
در ادامه به برخی از این موارد اشاره شده است:
– عدم تناسب ظرفیت دیگ با میزان بار حرارتی مورد نیاز ساختمان
– عدم تناسب ظرفیت چیلر جذبی و تراکمی با بار برودتی مورد نیاز ساختمان
– انتخاب نامناسب ظرفیت حرارتی مشعل و ظرفیت نامی دیگ آبگرم
– عدم تناسب توان مکانیکی الکتروموتور با پمپ یا فن
– عدم تناسب ظرفیت برج خنک کن با ظرفیت چیلر
– طراحی نامناسب سیستم های کنترلی تاسیسات حرارتی و برودتی
2- بهره برداری غیر صحیح و عدم تعمیرات دوره ای منظم
یکی از مهم ترین اصول بهره وری انرژی در تاسیسات حرارتی و برودتی، تعمیرات دوره ای و منظم تاسیسات حرارتی و برودتی و نحوه بهره برداری از آن می باشد که سهم بسزایی در کارکرد صحیح و کاهش مصرف انرژی در موتورخانه دارد.
تنظیم بودن سنسورها و حسگرها، تعمیرات دوره ای دیگ آبگرم، چیلر، سیستم پمپاژ، برج خنک کن، بررسی وضعیت عایقکاری و… از جمله این موارد است.
مزایای موتورخانه نسبت به پکیج:
1- عمر طولانی تر و کارکرد ایمن تر
2- کم بودن هزینه های تجهیزات و نگهداری در بلند مدت
3- قدرت بیشتر در تأمین آبگرم بهداشتی و آب گرمایشی شوفاژ
4- جدا و دور بودن محل تولید آبگرم از محل زندگی و آسایش ساکنین (ایمنی از آتش و گازهای سمی بطور کامل)
5- نگهداری، سرویس و تعمیرات بدون اختلال در آپارتمان و ایجاد ناراحتی برای ساکنین
6- مصرف انرژی کمتر و هزینه های کمتر شارژ بهینه
مزایای پکیج نسبت به موتورخانه:
امروزه فرهنگ خاص آپارتمانی در کشور باعث شده است علی رغم مهندسی بودن و مزایای غیر قابل انکار آن، استفاده از پکیج ها معمول شود. لذا در ذیل به برخی مزایای پکیج ها به اختصار می پردازیم:
1- استقلال هر واحد آپارتمانی در هزینه ها و استفاده از سیستم گرمایشی و آبگرم و کاهش تنش های مالکان یک مجتمع مسکونی
2- حذف رایزرها و لوله های انتقال آب از طبقات
3- حذف فضای موتورخانه و افزوده شدن به فضاهای پارکینگ و محوطه آپارتمانی
منابع: چیدانه، انرژی، پرتال جامع اطلاعات انرژی
طریقه روشن کردن موتورخانه و سیستم گرمایش و ایمنی موتورخانه
برآوردهای لازم در رنگ آمیزی تاسیسات موتورخانه
برآورد فضای لازم برای موتورخانه
