برآورد فضای لازم برای موتورخانه

ابعاد موتورخانه

محاسبه ابعاد لازم برای موتورخانه بصورت سر انگشتی با در نظر گرفتن ابعاد و تجهیزات موتورخانه و اتاق هواساز و بیان نکات برای استاندارد موتورخانه. وقتی ساختمان جديدی طراحی می‌شود به ندرت پيش می‌آيد كه طراح تاسيسات برای طراحی و ترسيم نقشه های موتور خانه اطلاعات كافی در اختيار داشته باشد.

بنابراين اغلب برای تخمين فضای مورد نياز موتورخانه و چيدن دستگاه های مختلف در اين فضا از برآوردهای سرانگشتی استفاده می‌شود. نوع سيستم تاسيساتی مورد استفاده، شكل و تركيب ساختمان و چندين پارامتر ديگر در برآورد فضای لازم برای موتورخانه دخيلند.

اغلب در هنگام اختصاص فضا برای موتورخانه و اتاق های هواساز باید موقعیتی تقریبا مرکزی نسبت به کل ساختمان داشته باشد تا حداقل تاسیسات و لوله کشی مورد نیاز باشد و علاوه بر این کار تعمیرات و بررسی مشکلات هم ساده تر خواهد شد.

طرح نهایی معمولا با ميان گيری بين آنچه مهندس تاسيسات می‌خواهد و آنچه مهندس معمار راضی به تامين آن است، حاصل می‌شود.

گرچه ساختمان ها از نظر طرح متفاوتند، اما تعيين مساحت لازم برای موتورخانه بر پايه اصولی انجام می‌گيرد كه برای بيشتر ساختمان ها قابل اجراست. اين مساحت را اغلب می‌توان برحسب درصدی از مساحت كل كف ساختمان بيان كرد.

آشنایی با موتورخانه ها

فضای لازم برای دستگاه های مكانيكی و الكتريكی (موتورخانه)

فضای كل مورد نياز برای نصب دستگاه ها و تجهيزات مكانيكی و الكتريكی(موتورخانه) بين 4 تا 9 درصد مساحت زيربنای ساختمان است كه برای اغلب ساختمان ها بين 6 تا 9 درصد می باشد.

از ديدگاه مهندسی، ايده آل اين است كه فضای لازم برای موتورخانه يا اتاق های هواساز نسبت به ساختمان موقعيت مركزی داشته باشندكه اين موجب كاهش طول و اندازه كانال ها و لوله ها، ساده ترشدن طرح شفت ها تمركز و نتيجتا تسهيل كار سرويس و نگهداری تاسيسات خواهد شد.

اين امر همچنين موجب كاهش قدرت مورد نياز برای موتور بادزن ها و پمپ ها شده و هزينه عملكرد سيستم را پايين می‌آورد.

اما به دلايل بسيار اغلب امكان دادن فضای مركزی ساختمان موتورخانه تاسيسات يا اتاق هواساز و غيره وجود ندارد و اما دست كم بايد سعی شود كه تا حد امكان موتورخانه تاسيسات مكانيكی تجهيزات الكتريكی و سيستم آب و فاضلاب ساختمان در جنب يكديگر قرار گيرند.

برآورد فضای لازم برای موتورخانه و استاندارد موتورخانه

محل موتورخانه تاسيسات معمولا در زيرزمين يا طبقات پايين تر ساختمان است. ارتفاع سقف اين فضاها برحسب چگونگی كانال كشی، لوله كشی و اندازه دستگاه ها و تجهيزات، بايد بين 12 تا 20 فوت (4 تا 6 متر)باشد:

1-وسايل سيستم تهويه مطبوع وگرمايش

شامل ديگ و تجهيزات جانبی مربوطه، چيلر و تجهيزات جانبی از قبيل پمپ ها و غيره: برخی از تجهيزات HVAC از نظر محل نصب بسيار انعطاف پذيرند، به طوری كه مثلا گاهی به لحاظ اقتصادی چيلر را روی پشت بام نصب می كنند.

مقالات مرتبط : نقشه فنی دیگ بخار در موتورخانه چگونه است؟

گرچه به اين ترتيب هزينه‌های مربوط به مستحكم كردن سازه پشت بام و كارهای الكتريكی افزايش می‌يابد، اما اين خرج‌ها با صرفه جويی‎حاصله در لوله كشی و انرژی مصرفی وكاهش هزينه های مربوط به كار دستگاه در فشار پايين تر جبران می‌شود.

حتي ديگ را هم می‌توان روی پشت بام نصب كرد. با اين كار ديگر احتياجی به تعبيه دودكش در ساختمان نيست. استفاده از سوخت گاز عملی تر و كم هزينه تر از گازوئيل است چرا كه ديگر به منبع ذخيره گازوئيل و ملزوماتی مثل سيستم پمپاژ سوخت و لوله كشتی‌های مربوطه نيازی نيست.

2- نصب برج خنك كن

اینکار اغلب مشكلاتی را به همراه دارد. در بيشتر موارد، خصوصا در ساختمان های بزرگ، استفاده از برج خنك كن ضروری است. چنانچه طبق طرح قرار باشد برج خنك كن روی سطح زمين مستقر شود بايد حداقل 100فوت (30متر) با ساختمان فاصله داشته باشد به دو دليل، يكی دوری جستن از سروصدای برج خنك كن كه موجب آزار ساكنين ساختمان می‌شود و ديگری جلوگيری از ورود هوای مرطوب خروجی از برج خنك كن به داخل ساختمان از طريق درها و پنجره ها.

همين فاصله بايد نسبت به پاركينگ نيز منظور شود چرا كه رطوبت هوای خروجی از برج خنك كن به دليل محتوای مواد شيميايی آن ممكن است به رنگ اتومبيل‌ها صدمه بزند.

وقتی قرار است برج خنك كن روی پشت بام نصب گردد بايد حتما برای جلوگيری از انتقال ارتعاشات و سر و صدای آن به ساختمان تمهيدات لازم انديشيده شوند. بعضی از انواع برج خنك كن نسبت به برخی ديگر كم صداتر هستند كه اين پارامتر هنگام انتخاب برج بايد لحاظ شود.

كف برج خنك كن، خاصه در انواع بزرگ آن بايد روی شاسی فولادی به بلندی 4 تا 5 فوت (حدود 5/1 متر) قرار گيرد تا كارهای لوله كشی و تعمير و نگهداری به راحتی صورت پذيرند.

– فضای لازم برای اتاق هواساز و بادزن

در ساختمان های چند طبقه اتاق های هواساز وبادزن زير زمين‌ها و طبقه اول معمولا در طبقات پايينی ساختمان در نظر گرفته می‌شوند حالا يا در خود زيرزمين يا در طبقه دوم.

اتاق های هواساز در طبقه دوم باشند، دسترسی به هوای تازه خارج و تخليه هوای داخل و همچنين نقل و انتقال تجهيرات راحت تر است. در ساختمان هايی كه سطح زيربنای طبقات وسيع باشد اغلب از چند اتاق هواساز در هر طبقه استفاده مي شود.

اما در بسياري از ساختمان های مرتفع يا اصطلاحا “برج” ممكن است يك اتاق هواساز برای 10 تا 20 طبقه مورد استفاده قرار گيرد؛ يك اتاق هواساز برای طبقات پايينی، يكی برای طبقات ميانی ساختمان و يك اتاق هواساز هم روی پشت بام برای طبقات بالايی ساختمان.

مقررات جديد بناهای مرتفع ايجاب ميكند كه ساختمان ها در سطح يا ارتفاع به چند بخش تقسيم شوند تا ايمنی ساكنين در صورت بروز آتش سوزی بهتر تامين گردد و اين ممكن است روی تعداد و وسعت اتاق های هواساز و محل آنها تاثير بگذارد.

ولی به هر حال محل اتاق هواساز بايد در جايی باشد كه از نظر كانال كشی حداكثر تسهيلات و حداقل هزينه را در برداشته باشد.

-شفت های داخلی (Interior Shafts)

شفت های داخلی همان كانال های قديمی هستند كه از درون آنها كانال های رفت و برگشت هوا لوله كشی آب رفت (از) و برگشت (به) چيلر، لوله كشی رفت و برگشت سيستم گرمايش، سيم كشی های برق، و خلاصه تمامی شريان های تاسيسات ساختمان عبور می‌كنند.

اين مهم است كه شفت ها از راه پله و چاه آسانسور حداقل دو برابر عرض خود فاصله داشته باشند تا بتوان در هر طبقه كار لوله كشی، كانال كشی و سيم كشی را در سقف يا كف به مقصد مورد نظر انجام داد. عموما اجرای شفت هايی با نسبت ظرافت (Aspect Ratio) از 2:1 تا4:1 راحت تر از شفت های گرد است.

سايز، تعداد و محل شفت ها در ساختمان های مرتفع حائز اهميت است. از ديدگاه مهندسی، مطلوب اين است كه كانال كشی بيشتر به طور قائم صورت گيرد و حتی المقدور كانال كشی افقی كمتر باشد تا هزينه های مربوطه كاهش يابد.

بالانس سيستم آسانتر صورت گيرد، برخورد با سيستم لوله كشی و ستون های فلزی ساختمان و سيستم روشنايی و غيره كمتر شود و بالاخره به مهندس معمار اين امكان را بدهد كه فاصله كف تا كف طبقات را كم كند.

تعداد شفت ها تابعی از فرم و وسعت ساختمان است. اما در ساختمان های بزرگ از جنبه های مختلف، عاقلانه تر اين است كه بجای يك شفت بزرگ، چندشفت كوچكتر منظور گردد.

همچنين ممكن است مطلوب باشد كه شفت های كانال های رفت و برگشت مجزا باشند تا شمار تقاطع كانال ها به حداقل رسيده و كار كانال كشی راحت تر صورت پذيرد. ايده آل اين است كه برای شفت ها 10 تا 15 درصد فضای اضافی جهت توسعه يا تغييرات آينده منظور گردد.

– نقل و انتقال دستگاه ها و تجهيزات

در فضای لازم برای موتورخانه طراحی صحيح موتورخانه تاسيسات يا اتاق های هواساز و بادزن بايد مسئله نقل و انتقال دستگاه هايی بزرگ و سنگين به داخل اتاق و بالعكس كاملا مورد توجه قرار گيرد. چه در غير اين صورت هزينه نقل و انتقالات و تعميرات سيستم زياد خواهد بود.

مقاله از: دن هالوهان -ترجمه و اقتباس : مهندس سيد مجتبي طباطبائی

برای کسب اطلاعات بیشتر، مقالات مربوطه را مطالعه فرمایید:

موتورخانه مرکزی دیگ بخار و دیگ آبگرم

راه اندازی سيستم گرمايش و ايمنی موتورخانه

برآوردهای لازم در رنگ آميزی تاسيسات موتورخانه

صرفه جويی سوخت در موتورخانه

تنظیم ترموستات دیگ و پمپ موتورخانه

! کپی ممنوع  * استفاده از مطالب اين سايت فقط با ذكر نام منبع بلامانع می باشد  * کپی ممنوع  !