بازرسی، نگهداری و ایمنی دیگ بخار

دیگ های بخار صرفنظر از اندازه و نوعشان می توانند خطرناک باشند و چنانچه ایمنی دیگ بخار تامین نشود باعث خسارت جانی و مالی قابل توجهی خواهد شد.

اگر چه ادوات ایمنی دیگ بخار از تبدیل شدن شرایط عملیاتی خطرناک دیگ به فاجعه جلوگیری می کنند. اما فقط با نگهداری درست می توان از وقوع شرایط عملیاتی خطرناک در دیگ های بخار پیشگیری نمود.

تنها راه جهت حصول اطمینان از عملکرد صحیح ادوات ایمنی یا کنترل یک دیگ بخار این است که نگهداری، تست و بازرسی مورد نیاز آنها به طور مرتب انجام شود. در آمریکا بازرسی مرتب دیگ های بخار امری قانونی است که اکثراً توسط ایالات و در بعضی موارد توسط فرماندهی ها و شهرها کنترل می شود.

بازرسی دیگ بخار

دیگ های بخار باید توسط بازرسین گواهینامه دار طبق یک برنامه زمانی مدون مورد معاینه قرار گیرند.

سرویس نگهداری روزمره دیگ های بخار از مسئولیت های مهندسین تاسیسات، مدیران نگهداری واحد و یا مدیران سازمان است.

نکته مهم و قابل توجه این است که اکثر مشکلات دیگ های بخار ناگهانی اتفاق نمی افتند، بلکه به تدریج و طی یک دوره زمانی طولانی بوجود می آیند، به گونه ای که غالبا پرسنل نگهداری متوجه آن نمی شوند.

بازرسی مرتب دیگ های بخار علاوه بر ایمنی، از نظر عملکرد بهینه و راندمان انرژی نیز حائز اهمیت است. دیگ ها انرژی بالایی مصرف می کنند و از لحاظ مصرف انرژی سالانه، دومین مصرف کننده عمده در سیستم های تهویه مطبوع می باشند.

عملکرد ناکارآمد دیگ های بخار یا آبگرم، به منزله اتلاف انرژی و افزایش هزینه هاست. بازرسی های منظم همچنین می توانند عمر یک دیگ بخار را طولانی کنند.

سختگیری بیشتر در قوانین بازرسی دیگ بخار

قوانین بازرسی دیگ بخار در ایالات متحده سخت گیرانه تر شده اند. به عنوان مثال، در حال حاضر این قوانین در شهر نیویورک مالکین دیگ های کم فشار را ملزم می کنند که یک پیمانکار مجاز تعمیر دیگ بخار را به کار بگمارند تا ظرف ۴۵ روز عیوب یافت شده طی بازرسی را اصلاح کرده و گواهی مکتوبی از اصلاحات را تهیه کند.

سپس دیگ بخار باید توسط یک بازرس معتمد مجدداً معاینه و بازرسی شود تا تأیید کند که عیوب دیگ اصلاح شده اند.

بعد از اتمام بازرسی مجدد، مالک دیگ بخار باید تأییدیه اصلاحات که به امضای بازرس معتمد رسیده و بر مقبولیت دیگ بخار گواهی می دهد را به مراجع قانونی تقدیم کند.

قصور در پیروی از این قوانین می تواند سالانه تا ۱۰۰۰ دلار جریمه برای مالک هر دیگ را در پی داشته باشد.

پیش از این جرائمی برای اهمال در اصلاح نواقص در نظر گرفته نمی شد جرائم فقط برای نداشتن بازرسی منظور می شدند.

افزایش بازرسی های عقب افتاده

مشکل بازرسی های عقب افتاده در سراسر آمریکا شایع شده و رو به فزونی است. به عنوان مثال، طی پاییز ۲۰۰۸ گزارش شد که دپارتمان امور نظارتی و مصرف کنندگان شهر واشنگتن در بازرسی و تایید هزاران دیگ بخار در ساختمان های منطقه تحت پوشش خود قصور کرده بوده و سازمان آتش نشانی منطقه به ۱۱۹ مورد حادثه دیگ طی دو سال گذشته واکنش نشان داده بود.

این موسسه که دچار کمبود کارمند بود، بعضی از دیگ های بخار تجاری را با وجود مشکلاتی که توسط بازرسین بیمه شناسایی و ذکر شدند،به عنوان ایمن تایید کرده بود مشکلاتی از قبیل شیرهای اطمینان نشتی دار، تجمع قابل توجه موادمعدنی و شیرهای اطمینان غیرفعال.

این بخش بازرسی های تجاری، کارخود را از طریق بازبینی های فردی یا تایید بازرسی های شرکت بیمه انجام می دهد.

اما این سازمان به علت کمبود بازرسین دیگ، توجه خود را به مدارس، ایستگاه های پلیس و کتابخانه ها معطوف کرده بود و لذا بسیاری از دیگ های تجاری بازرسی نشدند و صحت بازرسی های خصوصی نیز مورد تایید قرار نگرفتند.

فرآیند بازرسی دیگ بخار مطابق استاندارد ملی

در این قسمت فرآیند بازرسی دیگ بخار مطابق استاندارد ملی ایران بصورت مفصل و با جزییات بیان شده است. بازرسی در حین ساخت یکی از مراحل اصلی فرآیند بازرسی دیگ بخار است که مدت زیادی از زمان ساخت محصول با این بازرسی سپری خواهد شد. در ادامه با مراحل مختلف این فرآیند آشنا خواهیم شد.

آماده سازی دیگ بخار برای بازرسی

دیگ چگونه باید برای بازرسی آماده شود؟

مشعل را خاموش نموده و اجازه دهیدکه دیگ به آرامی سرد گردد. بعد از سرد شدن،شیر تخلیه را باز نموده، و دیگ را به فضای بیرون مرتبط نمایید.

بعد از آن دوده و خاکسترها را باید تا پاکیزه شدن کلیه لوله ها، صفحات پوسته، کله گی ها، درزها و هر گونه سطح خارجی قابل دسترس از روی آنها زدود.

در صورتی که دیگ های دیگری به خط تخلیه متصل شوند باید شیر تخلیه مربوط به آنها را بسته نگاهداشت.

سپس دریچه آدم رو، صفحات دریچه دست رو، و درپوش های بازرسی را باز نموده و کلیه رسوبات آزاد به صورت لجن یا رسوبات دیگر را با شستشو بیرون آورید.

در صورتیکه در خط تخلیه دیگ ها، فشار وجود نداشته باشد و کسی در داخل دیگ نباشد، شیر تخلیه را می توان باز نمود. رسوبات چسبیده یا رسوبات چرب را باید برای بررسی توسط بازرس بحال خود باقی گذاشت.

دیگ بخار آماده شده برای بازرسی باید به طور مناسبی سرد، تمیز و خشک باشد.

به هنگام حضور یک نفر درون دیگ بخار توصیه می شود که نوشته های قرمز رنگی تحت عنوان “آدم داخل دیگ است” به شیرهای خروجی بخار آب، تخلیه، تغذیه آب و سوخت و همچنین به صفحه دریچه آدم رو متصل شود.

تشریح فرآیند بازرسی دیگ بخار مطابق استاندارد ملی ایران به شماره ۴۲۳۱

۶-۱ بازرسان دیگ بخار:

بازرسان آن چنان که در این قسمت به آنها رجوع می ‏شود باید افرادی باشند که توسط سازمان های بازرسی که به عنوان مرجع معتبر بازرسی (۱-۳-۷ مراجعه شود ) در کشور محل ساخت و یا نصب شناخته شده ‏اند, استخدام شده و آموزش می ‏یابند.

بازرس , برای اهداف بازرسی و یا گواهی نمودن دیگ های تحت مقررات این استاندارد باید مستقل از سازنده و خریدار بوده و در استخدام هیچیک از آنها نباشد, بجز در مواردی که دیگ بخار توسط سازمان های دولتی و یا تحت تکفل خریداری می‏ شوند.

در این موارد واحدهای بازرسی به رسمیت شناخته شده این سازمان ها می‏ توانند بازرسی های مقرر شده در این استاندارد را انجام دهند.

۶-۲ بازرسی در جریان ساخت دیگ بخار:

۶-۲-۱ هر دیگ بخار در طول ساخت باید توسط بازرسین رسمی و یا گواهی شده از طرف مرجع معتبر بازرسی, مورد بازرسی قرار گیرد.

به منظور اطمینان از اینکه مواد, ساخت و آزمایش‏ ها از تمامی جهات مطابق این استاندارد باشند, بازرسی‏ های کافی باید انجام گیرند. مرجع معتبر بازرسی حق دارد که خواهان شواهدی دال بر انطباق طرح با این استاندارد باشد.

مرجع معتبر بازرسی باید به کارهای سازنده دیگ بخار مادامی که کار در حال انجام یافتن است, دسترسی داشته و باید در بازرسی از مراحل ساخت و در رد هر قسمتی که با این استاندارد مطابقت نمی‏ نماید آزاد باشد.

مرجع معتبر بازرسی باید قبل از شروع ساخت دیگ بخار , سازنده را از مراحلی از ساخت که در آنها آزمایشات ویژه مواد انجام خواهد شد, آگاه سازد و سازنده باید مرجع معتبر بازرسی را از اینکه این مراحل چه زمانی فرا خواهند رسید, آگاه نماید.

لیکن این امر نباید از انجام آزمایشات مرجع معتبر بازرسی در هر یک از مراحل دیگر و یا از رد مواد و طرز کار در هر زمانی که خراب تشخیص داده شوند, جلوگیری نماید.

۶-۲-۲ مرجع معتبر بازرسی باید آزمایش‏ ها را در مراحل زیر به عمل آورد:

الف: زمانی که ورق ها به کارگاه سازنده دیگ بخار می‏ رسد:

• ۱- علائم مشخصه روی ورق ها با آنهائی که در گواهی نامه سازنده ورق ثبت شده بازرسی گردد.
• ۲- نتایج گزارش شده از خواص مکانیکی و شیمیائی در گواهینامه سازنده ورق با خصوصیات ارائه شده در استاندارد کنترل شود.
• ۳- نظارت برای علامت گذاری صفحات آزمایشی جهت شناسائی قبل از اینکه ورق‏ های مادر بریده شوند.

ب : زمانی که ورقه ای پوسته و صفحات انتهائی شکل داده شده و لبه ‏های ورق ها برای جوشکاری آماده شده باشند, و زمانی که صفحات آزمایشی متصل می ‏شوند.

ج : در خلال مراحل مختلف جوشکاری زیر، در صورت تناسب با روش جوشکاری و همانگونه که بین سازنده و مرجع معتبر بازرسی توافق شده باشد.

• ۱: زمانی که اولین لایه جوش در امتداد درزهای اصلی و صفحات آزمایش گذاشته می ‏شود.
• ۲: زمانی که این درز جوش ‏ها در یک طرف کامل شده و برای جوشکاری طرف دیگر دیگ بخار آماده می‏ شوند.
• ۳: به هنگام تکمیل شدن جوش ها.

استاندارد جوشکاری دیگ بخار

د : بازرسی فیلم ‏های پرتونگاری و یا گزارشات آزمایش غیر مخرب.

ه : زمانی که نمونه‏ های آزمایش جوش از صفحه آزمایشی که قبلا انتخاب شده است, جهت گواهی آزمایشات مورد نیاز آماده شده باشند.

و : زمانی که دریچه ‏ها آماده شده ‏اند, زمانی که لوله‏ های پایه و یا اتصالات مشابه در جای خود خال جوش شده ‏اند و متعاقبأ به هنگام تکمیل دیگ بخار.

ز : به هنگام تکمیل ساخت دیگ بخار, در طول آزمایش هیدرولیکی و دوباره پس از پایان آزمایش جهت بازرسی داخلی و خارجی.

۶-۳ آزمایش های فشار دیگ بخار:

۶-۳-۱ زمانی که تمامی جوشکاری ‏ها تکمیل شده باشند و پس از عملیات حرارتی, در صورتی که آئین نامه مقرر بدارد, هر دیگ بخار باید تحت فشاری مساوی ۱/۵ برابر فشار طراحی, به طریق هیدرولیکی, بدون نشانه‏ ای از ضعف یا عیب , آزمایش شود. مرجع معتبر بازرسی باید شاهد آزمایش باشد.

۶-۳-۲ آزمایش فشار باید برای حداقل ۳۰ دقیقه ادامه یابد.

از نقطه نظر ایمنی, مهم است که دیگ بخار به طرز مناسبی از هوا تخلیه شود تا از تشکیل حباب‏ های هوا قبل از اجرای آزمایش فشار جلوگیری گردد.

یادآوری ۱: توصیه می ‏شود که دمای آب, در طول آزمایش هیدرولیک از ۷ درجه سانتیگراد کمتر نباشد.

یادآوری ۲: بعد از اتمام ۳۰ دقیقه توصیه می‏ شود که قبل از نزدیک شدن به دیگ بخار جهت بازرسی از نزدیک, فشار به حداقل ۱/۱ فشار طراحی و حداکثر ۰/۹ فشار آزمایش هیدرولیکی کاهش داده شود.

یادآوری ۳: در پایان آزمایش هیدرولیکی, تخلیه فشار بایستی به صورت تدریجی باشد.

۶-۳-۳ پس از تکمیل فرآیند بازرسی دیگ بخار اگر معلوم شود که در طول و یا بعد از آزمایش هیدرولیکی به تعمیراتی احتیاج است پس از تکمیل تعمیرات و پس از هر گونه عملیات حرارتی , دیگ بخار را باید دوباره مطابق روش توصیف شده در بالا تحت آزمایش فشار قرار داد.

تست هیدرواستاتیک و ضخامت سنجی دیگ بخار

قسمت هفتم: ارائه مدارک دیگ بخار:

۷-۱ نقشه‏ ها, مدارک و اوراق اطلاعاتی دیگ بخار

۷-۱-۱ نقشه‏ ها, مدارک و یا اوراق اطلاعاتی , اطلاعات کامل در مورد اندازه ‏ها و فشار طراحی هر دیگ بخار به همراه جزئیات موادی که در ساخت آن بکار رفته باید از طرف سازنده در اختیار خریدار و مرجع معتبر بازرسی قرار گیرد. اگر نصب دیگ در محل توسط سازنده تقبل نشده باشد, وی باید اطلاعات کاملی در مورد نصب مناسب دیگ فراهم آورد.

۷-۱-۲ پس از تکمیل نمودن دیگ, در صورت لزوم, نقشه‏ های مناسب, مدارک و اوراق اطلاعاتی برای آگاهی مرجع معتبر قانونی باید همراه آن باشد.

فیلم‏ های پرتونگاری, گزارش‏ های آزمون آلتراسونیک, نمودارهای عملیات حرارتی و پرونده ‏های مربوط به بازرسی‏ های درون کارخانه‏ ای باید حداقل به مدت ۵ سال بعد از فرآیند بازرسی دیگ بخار توسط سازنده دیگ بخار حفظ شوند.

۷-۲ گواهی نامه‏ های دیگ بخار:

در فرآیند بازرسی دیگ بخار سازنده باید گواهی نامه ‏ای در مورد اینکه هر دیگ بخار از تمامی جهات مطابق این استاندارد طرح, ساخته و آزمایش شده است, صادر نماید و این گواهی نامه باید توسط مرجع معتبر بازرسی به عنوان شاهد اینکه دیگ بخار این چنین ساخته و آزمایش شده, تائید شود.

اگر نصب توسط مرجع معتبر بازرسی دیگری بازرسی شده, هر یک از مراجع معتبر بازرسی باید گواهی نامه را در رابطه با کاری که نظارت نموده‏اند تائید نمایند.

اگر عملیات طراحی و ساخت توسط سازمان های جداگانه ‏ای صورت گرفته باشد هر سازمان باید در رابطه با کاری که انجام داده , گواهی نامه ‏ای صادر نماید. به نوعی دیگر نیز می ‏توان گواهی نام ه‏ای مشترک صادر نمود که توسط هر یک از سازمان ها در رابطه با کاری که انجام داده امضأ شده باشد ( به بند ۱-۴-۲ و ۱-۷-۲-۲ مراجعه شود.)

هر گواهی نامه آنچنان که در بالا ذکر گردید باید توسط مرجع معتبر بازرسی تائید شود.

گواهی نامه باید حداکثر فشار مجاز کاری ( فشار طراحی) ( به بند ۳-۱-۲ مراجعه شود) و شماره ‏های ردیف سازنده دیگ بخار را شامل شود.

خدمات بازرسی دیگ بخار مشهد بویلر

معرفی سازمان ملی استاندارد ایران

نظارت استاندارد بر تولید دیگ بخار و آبگرم

نظارت استاندارد بر تولید دیگ بخار و آبگرم  اهمیت ویژه ای دارد. سازندگان معتبر همگی از این فرآیند برای حصول اطمینان از ایمنی محصول تولیدی بهره می برند.

در حال حاضر نحوه نظارت اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بر تولید دیگ بخار و دیگ آبگرم که از نظر قانون مشمول رعایت استاندارد اجباری به شماره های ۴۲۳۱ و ۷۹۱۱ می باشند، به شرح ذیل می باشد:

۱-نظارت از طریق گزارش های دریافتی از مسئول کنترل کیفیت:

مسئول کنترل کیفیت تأیید صلاحیت شده از اداره استاندارد که در واحد تولیدی دیگ بخار و دیگ آبگرم مستقر می باشد ملزم  به ارائه گزارش های ماهانه به اداره اجرای استاندارد محل خدمت  خود می باشد.

۲- گزارش های دریافتی از شرکت های بازرسی:

هر واحد تولیدی که در زمینه تولید دیگ بخار و دیگ آبگرم فعالیت می نماید ملزم به داشتن قرارداد بازرسی با یکی از شرکت های  معتبر و مورد تأیید آن اداره می باشد که آن شرکت نیز طی گزارش هایی که برای اداره استاندارد ارسال می نماید وضعیت فعالیت واحد تولیدی را به اطلاع آن اداره می رساند.

توجه مهم :

در حال حاضر فقط دو شرکت بازرسی ذیل مجوز بازرسی دیگ بخار و دیگ آبگرم را از اداره استاندارد دریافت نموده اند:

الف-شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI) :شرکت دولتی و زیر مجموعه وزارت صنایع

ب-شرکت بازرسی فنی ناظرکاران :شرکت خصوصی

۳-بازدید و بازرسی های تصادفی کارشناسان اداره:

کارشناسان اداره اجرای استاندارد، در زمان های تصادفی و نامشخص به واحدهای تولیدی مراجعه و پس از بازدیدی که از محل های تولید دیگ بخار و دیگ آبگرم انجام داده و پس از بررسی مدارک و مستندات طی گزارشی موارد مشاهده شده را به اطلاع اداره می رسانند.

موضوع : تشریح برنامه بازرسی و آزمون دیگ بخار و بویلر بخار و مخزن تحت فشار

این برنامه شامل فعالیت های مورد نیاز در ساخت دیگ های بخار و مخازن تحت فشار و مدارک مربوطه می باشد.

این فعالیت ها شامل موارد ذیل می باشند:

1. وارسی طراحی دیگ بخار
2. بازرسی مواد در کارگاه
3. نشانه گذاری
4. بررسی مواد
5. رویه های جوشکاری

برای آگاهی از ادامه این مطلب یکی از روش های ذیل را انتخاب نمایید:

مشاهده مطلب در قالب فایل پی دی اف (pdf)
مشاهده مطلب در قالب تصویر (jpg)

۷ مرحله برای راه اندازی بویلر پرتابل پشتیبان

جلوگیری از یخ زدگی در بویلرها

۶ کاری که باید در هنگام خارج کردن دیگ بخار از حالت سرویس‌دهی انجام داد