استخر جكوزی-ايرجت ها و لوله كشی

استخر و ساختمان جكوزی در زبان پارسی معادل خاصی برای نام آن نداریم اما در زبان انگلیسی از آن با عناوین hot tube و whirl pool یا همین نام تجارتی jacuzzy یاد می شود كه می توان به ترتیب آنها را حوض آب چرخان ، وان آب گرم چرخان و یا همان جكوزی ترجمه كرد.

به هرحال به نظر كاربرد واژه جكوزی با توجه به اینكه در بسیاری از كشورها و زبان ها شناخته شده است می توان عنوان مناسبی باشد.

 

ساختمان جكوزی

بدنه جكوزی یك نفره كه در حمام و یا در اتاق ها نصب می شود معمولا از جنس فایبرگلاس ساخته می شود. جكوزی چند نفره كه در ساختمان ها و محل های عمومی مورد استفاده قرار می گیرد از مصالح ساختمانی با همان شرایط دیوارهای استخر ساخته می شود.

جكوزی دارای یك پله یا پاشویه است تا افرادی كه از آن استفاده می كنند بتوانند بر روی آن بنشینند و عمل ماساژور ماهیچه پا و پشت را در تماس با آب پرفشار همراه با هوا انجام دهند.

سطح پیاده رو در جكوزی

طراح ساختمان جكوزی باید این سطوح را با عرض 4 فوت یا بیشتر دور تا دور جكوزی (یا حداقل 50% محیط آن) در نظر بگیرد، اگر استخر جكوزی یا حوضچه آب سرد بزرگتر از 100 فوت مربع باشد برای كل محیط آن باید عرض 4 فوت پیاده رو در نظر بگیرد.

 

اجزا تشکیل دهنده جکوزی

به طور کلی جکوزی‌ها چه از نوع استخری و چه از نوع فایبرگلاسی، شامل اجزائی مانند مبدل حرارتی، پمپ تزریقی و پمپ جتی، فیلتر تصفیه آب، لوله و اتصالات، سری جت و نورپردازی هستند.

در جکوزی، تجهیزات استخر هم در زیرکار در میان مصالح ساختمانی پنهان شده است. پس از راه اندازی جکوزی، آن را از آب پر می‌کنند و آب درون سینک از طریق مکنده‌ها به درون لوله‌ها رفته و در اطراف مبدل حرارتی چرخیده و پس از گرم شدن، از طریق پمپ تزریقی و جتی به داخل سینک بازگردانده می‌شود.

 

هزینه ساخت جکوزی

قیمت جکوزی فایبرگلاسی به ابعاد، قدرت پمپ، جت، مبدل حرارتی و فیلترشنی آن بستگی دارد و هرچه بزرگتر و پر قدرت‌تر باشد طبیعتا هزینه بیشتری دارد. هرچه جکوزی بزرگ‌تر باشد و شکل پیچیده‌تری داشته باشید، هزینه ساخت آن بالاتر می‌رود.

 

ایرجت ها (Airjet)

برای اتصال جت‌ها به یكدیگر از دو رینگ در بالا و پایین استفاده می شود كه بسته به تعداد جت ها قطر هریك از رینگ ها تعیین می‌گردد و معمولا قطر 3 اینچ برای هر رینگ كفایت می‌كند.

در شكل زیر نمونه ای از طرح ایزومتریك نازل برای یك نفر را مشاهده می‌كنید.

پمپ ایرجت (Air jet pump)

همانطور كه اشاره شد استفاده از جكوزی جهت ماساژ ماهیچه‌های بدن با آب می‌باشد (آب درمانی) نحوه حركت آب بدین طریق است كه آب از پایین‌ترین قسمت جكوزی توسط پمپ مكش شده و با فشار به نازل جکوزی كه در اطراف جكوزی قرار داده شده هدایت می‌گردد.

این نازل‌ها با لوله‌هایی به هوا متصل می‌باشند كه با‌ توجه به ساختمان داخلی جت‌ها، در اثر سرعت زیاد آب، هوا به درون نازل جکوزی كشیده شده و در نهایت زیاد، مخلوط آب و هوا با ماهیچه‌های بدن تماس پیدا می‌كند.

دبی هر نازل (جت) با قطر 1 سانتی متر و سرعت حركت آب 16m/s تقریبا 4.5m³/h یا 20(gpm) است و معمولا هر نفر 2 تا 3 نازل جکوزی در نظر می‌گیرند.

بنابراین پمپ ایرجت با دور 2900 (rpm) باید قادر به تامین دبی و هد مورد نیاز نازل باشد خصوصا در تعیین هد پمپ، مقاومت بدن شناگر نیز باید در محاسبه لحاظ گردد.

 

مبدل جكوزی

مبدل آبگرم جكوزی باید قادر باشد در شرایط زمستانی و در هنگام راه اندازی اولیه (تقریبا 6 ساعت) آب سرد 50 درجه فارنهایت (c10⁰ ) را به دمای مطلوب 100 درجه فارنهایت برساند.

 

لوله كشی جكوزی

در مدار لوله كشی برای جكوزی در نظر گرفته می‌شود، مدار اول مدار تصفیه و گرمایش آب جكوزی است كه همانند استخرهای كوچك است.

آب گرفته شده از كف جكوزی پس از عبور از صافی اولیه وارد پمپ شده و با فشار وارد صافی اصلی شده و در نهایت (در صورت استفاده از شیر چند راهه) بخشی از آن وارد مبدل شده و پس از اختلاط مجددا وارد حوضچه می‌گردد.

در مدار دوم كه مربوط به ایرجت‌ها می‌باشد، آب گرفته شده از جكوزی پس از عبور از صافی اولیه وارد پمپ ایرجت شده و بعد از ایجاد فشار وارد كلكتور ایرجت‌ها می‌گردد. متعاقبا هوا هم از مسیر دیگری وارد لوله ایرجت ها شده و مخلوط هوا و آب با سرعت زیاد وارد حوضچه جكوزی می‌شود.

 

استخر جكوزی – محاسبه بار گرمايش

جكوزی ها به دو دسته یك نفره و چند نفره تقسیم می شوند. جكوزی یك نفره مانند وان حمام بوده و جهت تامین فشار مورد نیاز جت ها از یك پمپ استفاده می كند.

بدیهی است در این حالت پس از هر بار مصرف، آب جكوزی تخلیه می شود كه بعضی از این نوع جكوزی ها مجهز به المنت حرارتی جهت گرم كردن آب نیز هستند. در مدل های چند نفره نیاز به تاسیسات جکوزی خاصی وجود دارد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

 

تاسیسات جكوزی و محاسبه ظرفیت دستگاه ها

اجزای سیستم تصفیه جكوزی های چند نفره تجهیزات استخرهای كوچك می باشد.

• پمپ تصفیه

پمپ تصفیه در سیستم جكوزی مانند كار پمپ تصفیه استخر می باشد آب را از كف جكوزی گرفته و پس از عبور از صافی اولیه (موگیر Hair Intercepotor) به سمت صافی های اصلی هدایت می كند. پمپ تصفیه جكوزی باید جوابگوی افت فشار ناشی از صافی ها و افت مسیر باشد و نیز مقدار حجم آب در گردش جكوزی (دبی تصفیه) را تامین نماید.

• صافی

بمنظور تصفیه آب در سیستم تصفیه جكوزی به صافی نیاز است. آب توسط پمپ از صافی عبور كرده و پس از گرفته شدن ذرات آن اگر احتیاج باشد از مبدل حرارتی عبور می كند و مجددا وارد حوضچه جكوزی می شود.

در ساعت تصفیه جكوزی به خاطر تلاطم آب و افزایش ذرات معلق حداكثر در هر نیم ساعت (30 دقیقه) كل آب را توسط فیلترها تصفیه می كنیم.

مثال: اگر ظرفیت استخر جكوزی gal 1200 باشد، دبی و هد پمپ سیستم تصفیه و سطح فیلتر شنی را محاسبه كنید. در صورتیكه فاصله حوضچه تا موتورخانه ft 300 باشد.

با توجه به اینكه برای هر 15 دقیقه كل آب را باید تصفیه كنیم بنابراین:

1200/15=80(gpm)= دبی پمپ

300*75/.= تلفات لوله كشی

22.5ft=7m

در صورتیكه 30 فوت افت فیلتر و 12 فوت افت مبدل و موگیر و اتصالات را در نظر بگیریم، هد پمپ برابر خواهد شد با:

=22/5+30+12= هد پمپ

20m یا ft 64/5

پمپ مدل (250-40) با دور 1450 و قدرت 4(hp) و نقطه كار 22(m³/h) یا 97(gpm) و هد 21(m) با قطر مكش 3 اینچ و قطر رانش 1/2 2 اینچ برای تصفیه حوضچه جكوزی مناسب می باشد.

بار شناگر در هر لحظه برابر است با: نفر 10 = 80/8

با توجه به اینكه میزان گذر آب در هر فوت مربع از سطح فیلتر شنی 4(gpm) در نظر گرفته شده، لذا سطح نهایی فیلتر برابر است با : 6.75ft² = 27/4

 

محاسبه بار شناگران در استخر جكوزی

ماكزیمم تعداد نفراتی كه از استخر جكوزی در یك فاصله زمانی یك ساعته استفاده می كنند بار شناگر در جكوزی می باشد.

زمان یكبار سیركولاسیون تمام آب جكوزی برای تصفیه بستگی به بار شناگران داشته و بصورت زیر در نظر گرفته می شود:

1. برای بار سنگین هر 10 دقیقه
2. برای بار متوسط هر 20 دقیقه
3. برای بار سبك هر 30 دقیقه

كافیست حجم یا ظرفیت استخر جكوزی را بر زمان یكبار سیركولاسیون تقسیم نمائیم.

• برای زمان سیركولاسیون 10 و 15 دقیقه ای ، برای هر نفر 8 گالن بر دقیقه در نظر گرفته می شود.
• برای زمان سیركولاسیون 20 و 30 دقیقه ای ، برای هر نفر6/67 گالن بر دقیقه در نظر گرفته می شود.

با استفاده از دو مقدار 8 و 6/67 می توان بار شناگر را تعیین كرد.

 

مبدل حرارتی چیست؟

مبدل حرارتی سیستمی جهت انتقال حرارت بین دو یا بیش از دو سیال (مایع / گاز) می باشد. در واقع مبدل های حرارتی در هر دو فرایند سرمایش و گرمایش به کار گرفته می شوند.

سیال های جاری در مبدل ها، عمدتاً به منظور جلوگیری از اختلاط توسط دیواره جامدی از یکدیگر جدا می شوند و البته در انواع بخصوصی از مبدل های حرارتی این امکان نیز وجود دارد که جریان های سیال مستقیماً با هم در تماس باشند.

فیلتر شنی:

فیلتر شنی برای خالص سازی آب مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع از فیلترها به وسیله بستری از شن و ماسه های ریز، به تصفیه آب ورودی به فیلتر می پردازند.

فیلتر شنی معمولا رسوبات، فلزات، هیدروکربن ها و برخی مواد دیگر از آب جدا می کنند. اما در واقع تمامی این فیلترها بر اساس دبی در جریان از روی یک بستر ماسه ای، آب کدر و دارای لجن را به آب تصفیه شده تبدیل می کنند. در ایران نیز فیلتر شنی های تحت فشار یا همان فیلتر شنی های استخر از رایج ترین این فیلترها هستند.

دیگ بخار استخر می تواند باعث بیشتر شدن زمان کاری روزانه شود و محیط شنا بهتری را ارائه دهد. از دیگ بخار استخر برای تهیه  بخار و آب گرم جهت سونا، جکوزی، استخر استفاده کرد ، تفاوت آن با آب مورد استفاده در حمام قابل بازیافت بودن آن است.

 

منبع : كتاب طراحی نگهداری تاسیسات مكانیكی آبی (استخر- سونا- جكوزی)

آلودگی آب استخر

استخر جکوزی آماده درمانی با تجهیزات طبی داخل آب